Uvodna reč doc. dr Nikoline Zobenice

Evropa je bogata jezicima: samo u Evropskoj uniji se koriste 23 službena jezika, a tu su i 60 jezičkih zajednica, regionalnih jezika i jezika manjina, kao i jezici kojima govore građani iz drugih evropskih zemalja i sa drugih kontinenata. Kako bi skrenuli pažnju na jezičko bogatstvo Evrope, Evropska Unija i Savet Evrope su 2001. godine 26. septembar proglasili Evropskim danom jezika i tim povodom se u čitavoj Evropi organizuju brojne aktivnosti: izložbe, dečiji programi, muzičke igre, jezički kursevi, radio i televizijske emisije i konferencije. Cilj svih ovih kulturnih dešavanja jeste da se na njima slavi jezička raznolikost i pobudi veće interesovanje za učenje stranih jezika.
Učenje stranih jezika igra ključnu ulogu i u okviru Lisabonske strategije (2000-2010) koja je imala za cilj da poboljšanjem obrazovanja u Evropskoj Uniji utiče na rast privrede i povećanje broja radnih mesta u Evropi. Prema ovoj Strategiji, zadatak obrazovnih institucija, između ostalog, jeste i poboljšanje nastave stranih jezika, kao i uvođenje obaveznog učenja dva strana jezika pored maternjeg, kako radi boljeg sporazumevanja među ljudima i zajednicama u Evropi, tako i radi veće konkurentnosti građana na tržištu rada i boljih mogućnosti njihovog zapošljavanja. Upravo ove, 2012. godine, biće objavljeni i rezultati ove Strategije.
Među mnoštvom jezika u Evropi nemački jezik zauzima drugo mesto posle engleskog. Kao maternji jezik ga koristi najveći broj govornika u Evropi, čak 93 miliona, i on je službeni jezik u Nemačkoj, Austriji, Lihtenštajnu, Švajcarskoj i Luksemburgu, kao i u Južnom Tirolu u Italiji i Istočnoj Belgiji. Isto tako, dva miliona Nemaca u Danskoj, Poljskoj, Slovačkoj, Mađarskoj, Rumuniji i Rusiji koriste ovaj jezik kao maternji. Kao strani jezik u Zapadnoj Evropi zauzima treće mesto, iza engleskog i francuskog, dok je u Istočnoj Evropi drugi najčešći jezik koji se uči u školama, odmah iza engleskog. U pojedinim zemljama Evrope, kao što su Slovenija, Slovačka, Češka, Poljska i Mađarska, čak od 50 do 70 odsto stanovnika koristi ovaj jezik.
Postoji stara predrasuda da je nemački jezik izuzetno težak za učenje. Poznat je tekst čuvenog američkog pisca Marka Tvena, „The Awful German Language“ (1880), kojem se  nije dopala primedba čuvara Hajdelberškog zamka da je njegov nemački veoma „redak“, čak „unikatan“ i da bi želeo da ga doda svom muzeju. Stoga je Tven na humorističko-satiričan način opisao svoje teškoće sa učenjem ovog jezika, jer, naravno – jezik je kriv.
Danas se slika o nemačkom jeziku postepeno menja. Nemački je postao jezik koji povezuje ljude različitih kultura, iz raznih delova sveta, a postao je i jezik ideja (Deutsch – Sprache der Ideen). Učenje nemačkog jezika može da bude ne samo veoma zanimljivo i zabavno, već je i korisno, jer otvara niz mogućnosti:

• upoznavanje drugih zemalja i kultura, 
• komunikaciju sa velikim brojem građana Evropske Unije,
• studiranje u Nemačkoj, koja nudi brojne stipendije,
• zaposlenje u zemljama nemačkog govornog područja, ali i u njihovim firmama i fondacijama širom Evrope i sveta.

U Srbiji se nemački koristi i kao maternji i kao strani jezik. Iako su Nemci (podunavske Švabe) pre Drugog svetskog rata činili više od dvadeset odsto stanovništva u Vojvodini, danas ih je manje od jedan odsto (3 154 u Vojvodini, nešto više od 700 u centralnoj Srbiji). Nemački je bio prvi strani jezik koji se učio u Srbiji već 1808. godine i  tokom celog 19. veka je zadržao mesto prvog stranog jezika, da bi ga posle Prvog svetskog rata odmenio francuski. Posle Drugog svetskog rata je nemački zabranjen, ali već 1948. godine se ponovo vratio u škole, da bi danas u centralnoj Srbiji zauzimao četvrto, a u Vojvodini drugo mesto (posle engleskog) među stranim jezicima.
Nemački se kao strani jezik u Srbiji uči u osnovnim, srednjim i privatnim školama, kao i na univerzitetima. Studira se na Odsecima za germanistiku u Beogradu, Novom Sadu i Kragujevcu. Na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu nemački jezik i književnost se studiraju već 58 godina. Tokom studija mladi ljudi imaju priliku ne samo da se dobro upoznaju sa nemačkim jezikom, književnošću i kulturom, već i da učestvuju na raznim seminarima i radionicama u zemlji i inostranstvu, da dobiju stipendije za studiranje u Nemačkoj i Austriji, kao i da se zaposle u tim zemljama nakon uspešnog završetka studija. Posle završenih master studija studenti stiču zvanje profesora nemačkog jezika i književnosti i predaju u osnovnim, srednjim i privatnim školama, a na masteru za prevođenje u okviru TEMPUS projekta koji finansira Evropska komisija studenti će imati i priliku da se obučavaju za stručne i konferencijske prevodioce nemačkog jezika, izuzetno tražen profil u Evropskoj uniji.
Iz svih ovih razloga koristimo ovu priliku da izložbom knjiga Nemački jezik – Put ka Evropi obeležimo Evropski dan jezika i promovišemo učenje nemačkog jezika kao jedan od puteva ka Evropi.

Doc. dr Nikolina Zobenica                                                                              Blažan Stjepanović,
Zamenik šefa Odseka za germanistiku                           Viši bibliotekar Seminarske biblioteke Odseka za germanistiku